Een interview door Stijn Buyst
In oktober gaat Wim Wabbes na twaalf jaar programmeren bij Ha Concerts met welverdiend pensioen. Grote voetstappen om in te treden, maar met Jaïr Tchong staat er een opvolger klaar die die uitdaging met veel zin aangaat.
Je programmeerde de afgelopen vier jaar in Brugge en Oostende, bij Kunstencentrum KAAP.
Jaïr Tchong: ‘Daarvoor heb ik gewerkt als freelance cultuurjournalist voor onder andere De Groene Amsterdammer, Het Parool, De Volkskrant en de VPRO. Op een bepaald moment werd ik gebeld door de oprichter van de Tolhuistuin, een zaal in Amsterdam, omdat hij mijn stukken in De Groene Amsterdammer zo goed vond.
Toen kreeg ik al snel door dat het leuker is om zelf dingen te organiseren, dan om diep in de nacht recensies te schrijven die daarna één dag in de krant staan.
De Tolhuistuin begon als een sociaal-artistieke start-up, dus daar brachten we vooral verschillende kunstvormen naar het toen nog geheel niet gegentrificeerde Amsterdam-Noord.
Van dat pionierswerk bij de Tolhuistuin ben ik bij de Melkweg beland, waar toen al ruim veertig jaar concerten werden georganiseerd.
Daar leerde ik programmeren in een lange, consistente lijn. Maar ik had altijd wel een muzikaal boontje voor wat er in België gebeurde, dus toen ik de vacature van KAAP kreeg van een Brusselse vriendin besloot ik de sprong te wagen.’
En nu volg je bij Ha Concerts Wim Wabbes op, die met pensioen gaat.
‘Wim opvolgen is natuurlijk een spannende onderneming, alleen al vanwege zijn internationale en lokale track record. Nu, Wim heeft al een eindje verdergeprogrammeerd, dus de overgang verloopt vlot. Het eerste concert dat ik zelf kon regelen voor Gent is op 14 oktober, Amirtha Kidambi’s Elder Ones.
Deze New Yorkse groep combineertIndiase zang met ‘groove-based’ free jazz, met musici uit de entourage van wijlen jaimie branch. Kidambi symboliseert een belangrijke ontwikkeling in de improvisatie en jazz: een verdere hybridisering en een terugkeer van het sociale engagement.
Tegelijkertijd blijven we met de Ha inzetten op Belgische jazz. De Belgische scene is gezond – met o.a. twee grote, gesubsidieerde labels en heel veel goeie acts en musici.
Internationalisering in twee richtingen blijft hierbij wel mijn voornaamste drijfveer, dat is volgens mij cruciaal voor iedere gezonde scene. ‘Rond de kerktoren spelen’ moeten we zien te voorkomen.’
Het eerste concert dat ik zelf kon regelen voor Gent is op 14 oktober, Amirtha Kidambi’s Elder Ones. Deze New Yorkse groep combineertIndiase zang met ‘groove-based’ free jazz, met musici uit de entourage van wijlen jaimie branch.
Jaïr Tchong
Amirtha Kidambi’s Elder Ones
'New Monuments'
Jazz met “spiritual punk”
20:15 TicketsIk denk meteen aan de bassiste Farida Amadou, die van bij het begin elke kans die ze zag gegrepen heeft, en ondertussen over heel Europa met de grote jongens meespeelt.
‘Dat is een goed voorbeeld, inderdaad. Farida, maar ook Joachim Badenhorst, Dorian Dumont, Esinam en Anke Verslype (van aki) zijn heel actief, ook internationaal.
Ik denk dat wij met Ha Concerts voor een toegevoegde waarde kunnen zorgen, in het tot stand brengen van contacten met zowel internationale musici en ontwikkeling als – puur praktisch – de programmatoren.
Ik denk dat wij met Ha Concerts voor een toegevoegde waarde kunnen zorgen, in het tot stand brengen van contacten met zowel internationale musici en ontwikkeling als – puur praktisch – de programmatoren.
Jaïr Tchong
De Antwerpse vzw Sound in Motion opereert ook zo. Wat ik heel tof vind aan hun werking, is hoe zij impro en indie jazz benaderen vanuit een fiere punk do-it-yourself-ethiek.
Nu ze ook met een residentie-opnamestudio bezig zijn, worden ze al helemaal een interessante partner voor juist die internationale dialoog.’
Van Brugge en Oostende naar Gent, dat is ook een wisseling van artistiek landschap?
‘Zeker, het cultuuraanbod is hier enorm, er zijn veel spelers en de kwaliteit is hoog. Dat is een groot verschil met Amsterdam, waar je met Paradiso eigenlijk te maken hebt met een monopolistische speler, en waar samenwerking vaak lastig bleek.
In Gent zijn de lijnen kort. Ik heb gisteren voor het eerst het Gents Kunstenoverleg meegemaakt en dat voelde heel goed.’
Het cultuuraanbod in Gent is hier enorm, er zijn veel spelers en de kwaliteit is hoog.
Jaïr Tchong
Wat is volgens jou de sterkte van de Ha-programmatie?
‘Wat ik heel goed vind is dat er een podium wordt geboden aan de interessantste connecties tussen jazz en global – bij gebrek aan een beter woord – enerzijds en pop/rock anderzijds. De akoestiek en ambiance van het huis blijf ik imposant vinden.
Als programmator heb ik een voorliefde voor muzikanten die niet al te religieus-eerbiedig met de jazztraditie omgaan. Ik noemde Amirtha Kidambi al: zij combineert Indiase zangtechnieken met free jazz, vanuit een diep gevoeld maatschappelijk engagement.
Dat project is ontstaan in 2015 uit verontwaardiging over de politiemoorden op Eric Garner en Mike Brown. De muzikanten van de scene waaruit zij voortkomt, spelen regelmatig tijdens straatprotesten.
Nu is Ha Concerts natuurlijk geen politiek centrum, de kunst blijft prioritair. Maar Kidambi’s muziek resoneert wel hard met actuele contexten, zoals misschien wel weer Trump aan de macht. Hun muziek maakt de oorsprong van jazz, verbonden met een diep sociaal engagement, opnieuw voelbaar.’
Het mooiste concert dat ik dit jaar zag, was het Palestina-benefiet dat Joachim Badenhorst op een paar weken heeft opgezet in Antwerpen, bij Het Bos.
‘Ik vind het interessant om te zien hoe in de improvisatiescene dat engagement juist opnieuw leeft. Onder de noemer Eye on Palestine zijn we nu met een aantal Gentse partners aan het kijken of we dit najaar een soortgelijke benefiet kunnen organiseren.’
Wat kan er anders?
‘Veel Europese zalen en jazzfestivals opereren in een goed functionerend circuit. Dat de European Jazz Conference in september in Gent plaatsvindt, is een prachtig en passend statement van Wim, die die komst voor elkaar kreeg.
Maar er is ook nog een hele wereld daarbuiten te ontdekken: bands uit andere werelddelen die vaak financieel geen toegang hebben of tout court van de radar vallen.
#Story
European Jazz Conference 2024 ✨ Publieke programma
Een gesprek met de Zuid-Afrikaanse jazzpianist Nduduzo Makhathini gaf me veel ‘food for thought’. Hij promoveerde in Zuid-Afrika rond de noodzaak voor een nieuw paradigma: ‘African jazz’.
Dus van het continent zelf en niet meer als bijzaak bij het Amerikaanse voorbeeld. Makhathini krijgt van Blue Note de kans om over heel Afrika op zoek te gaan naar nieuwe jonge musici die weliswaar de Noord-Amerikaanse jazztaal gebruiken, maar daar wel iets compleet eigenzinnigs mee doen.
Ik wil zeker onderzoeken of het mogelijk is om dergelijke jazz, die ook connecties heeft met ‘global’, te presenteren bij Ha Concerts.
Er is een Amerikaanse boeker die een netwerk in Afrika heeft opgebouwd, om de infrastructuur voor live-muziek daar – in connectie met mogelijkheden hier in het ‘westen’ – naar een hoger niveau te tillen. Dat internationale ‘gesprek’ is denk ik cruciaal voor iedere verlangde jazz-ontwikkeling.’
Ik wil zeker onderzoeken of het mogelijk is om dergelijke jazz, zoals African Jazz, die ook connecties heeft met ‘global’, te presenteren bij Ha Concerts.
Jaïr Tchong
Je deelt de programmatietaken met een aantal collega’s?
‘Ja, Eric Smout (Democrazy) doet voor een deel de pop/rock/singer-songwriter-programmatie en Evelien De Jaeger is ad interim bezig met de jongerenwerking. We werken aan een verjonging van het mogelijke publiek voor jazz, en daar kan je niet vroeg genoeg mee beginnen.
Wijlen jaimie branch is exemplarisch voor wat er mogelijk is. Ze had een heel expressieve wilde stijl, maar altijd in een geniale, diep doorvoelde dosering met lyrische stukken. En ook bij haar was het engagement nooit ver weg. Telkens we haar bij KAAP programmeerden, zag je meteen dat er een veel diverser publiek op afkwam.’
Ik zou mijn ouders naar geen enkel freejazz concert meenemen, maar heb er spijt van dat ik ze nooit naar jaimie heb meegenomen.
‘Precies, en hoe haar label – International Anthem – cureert, vind ik ook een te volgen voorbeeld. International Anthem denkt veelal vanuit de betrokken musici – bijna als een familie waarbinnen er steeds nieuwe verwante groepen en projecten ontstaan.
Tegelijkertijd koesteren ze geen onnodig ontzag voor de jazzcanon, ze blijven zoeken naar nieuwe vormen en eigentijdse expressie.’
Tot slot: als je je muzieksmaak in één plaat zou moeten samenvatten, welke zou dat dan zijn?
‘Ha, ik ben onlangs verhuisd, en daarvoor ben ik nog eens door heel mijn muziekcollectie gegaan. Ik zag een paar weerkerende thema’s. Hybridisering en de afro-latin-jazzgeschiedenis vind ik een heel interessant gegeven: hoe men bijvoorbeeld in Cuba, Congo, Senegal, Mali, Zuid-Afrika en Ethiopië omgaat met jazztradities.
Een album dat me nooit verveelt is ‘The Sign And The Seal’ van Steve Coleman & Afrocuba De Matanzas. Een ongelofelijk rijk album dat ik associeer met Captain Beefhearts ‘Trout Mask Replica’. Beide kan ik herbeluisteren zonder dat ze me ooit een tel vervelen.
Soms klinkt het alsof twee ensembles gelijktijdig in dezelfde ruimte iets heel anders aan het doen zijn, afgewisseld met passages van magische synergie. Later heeft Coleman interessante dingen gedaan met Indiase ritmiek, vocalen en met strijkers…
Maar ik had ook iets kunnen kiezen van al die Belgische musici die me diep raken: Joachim Badenhorst, Aki, Lara Rosseel, Pak Yan Lau, Giovanni di Domenico, Alex Koo, Liesa Van der Aa, Mattias De Craene, Don Kapot, Bert Cools en zijn Granvat-stal, Bandler Ching, Grid Ravage, Donder – teveel om op te noemen.’
